Op 29 oktober 2025 stemmen we over van alles en nog wat, maar zelden over dit: bouwen we de quantumtoekomst hier, of kopen we die straks elders? Het is geen onderwerp voor het campagnedebat, wél voor Nederland op de lange termijn. Vandaag in deel twee van de QDNL-reeks de Staat van Quantum, vertelt Qblox-oprichter Niels Bultink waarom quantum zo belangrijk is voor Nederland.“Nederland kan de komende dertig jaar tien nieuwe ASML’s voortbrengen. Die kans moeten we als land grijpen.”

Quantumcomputers spreken tot de verbeelding. Zie ze als extreem krachtige rekenmachines die bepaalde taken straks vele malen sneller uitvoeren dan de computers van vandaag. Morgen is dat nog niet, waarschuwt Niels Bultink. “De toepassingen met echte economische waarde liggen nog vijf tot acht jaar bij ons vandaan. Om daar te komen moeten kwantumcomputers veel groter worden: van honderden naar honderdduizenden, uiteindelijk miljoenen qubits.”

Qblox bouwt niet de hele machine, maar wel een cruciaal onderdeel: de laag die quantum bits aanstuurt. Het levert de control-stack, slimme hardware en software die qubits met extreme precisie aanstuurt. Zonder die laag klinkt er geen muziek. Ooit begonnen bij QuTech (de samenwerking van TU Delft en TNO), levert Qblox inmiddels aan topadressen als het Barcelona Supercomputing Center, MIT, Chalmers en Oxford Quantum Circuits. “We bedienen vanuit ons Nederlandse en Amerikaanse kantoor inmiddels zo’n 160 klanten wereldwijd, van universiteiten tot Big Tech. Voor veel mensen is quantum nog een papieren belofte; voor ons is het echt een tastbaar product dat we dagelijks verhandelen.”

Niche
Waar sommige techreuzen alles zelf willen bouwen, kiest Qblox er dus bewust voor één onderdeel in de keten perfect te doen en daarmee een sterke positie op te bouwen in deze nieuwe waardeketen. En dat ‘ketendenken’ blijkt iets typisch Nederlands te zijn. Rond de TU-campus in Delft is de laatste jaren een keten ontstaan van bedrijven die chips maken, testen, meten, verbindingen bouwen en aansturing leveren. QuantWare bouwt supergeleidende processoren, QuiX Quantum excelleert in fotonica, Single Quantum levert detectoren en OrangeQS test chips op schaal. Het resultaat: een breed én diep ecosysteem dat internationaal tempo maakt. “Ook bij partijen als IBM en NVIDIA zijn de quantumteams nog relatief klein,” zegt Bultink. “Iedereen moet kiezen: wat doe je zelf, wat koop je in?.”

En juist op die vragen kan Nederland goed inspelen, meent Bultink. “Veel mensen beseffen niet hoeveel er hier al gebeurt rondom quantum en innovatie: van processoren en fotonica tot detectie, testen en aansturing, binnen één ecosysteem rond Delft en met een nationale organisatie als Quantum Delta NL als aanjager ervan. Dat is op deze schaal echt uniek. Maar kijk ook naar een bedrijf als ASML. Het is het ultieme bewijs dat Nederland een van de waardevolste bedrijven ter wereld kan creëren. En dat kunnen er nog veel meer worden als we nu op dat fundament doorpakken en ons klaar maken voor een realiteit waarin de quantumcomputer echt een rol gaat spelen in onze maatschappij.”

Lef en durf
Maar dat vraagt wel om durf én schaal, van investeerders, bedrijven en overheid. De volgende stap in de quantumrevolutie, de stap van honderden naar honderdduizenden, en later miljoenen, qubits is kostbaar, omdat alles tegelijk moet meegroeien: chips, aansturing, koeling, bekabeling en software. Pas boven die drempel komen toepassingen in beeld: sneller nieuwe materialen en medicijnen ontwikkelen, logistiek optimaliseren, communicatie beter beveiligen.

Met dat perspectief in zicht is het niet vreemd dat overheden overal ter wereld juist nu fors inzetten op quantum. “Er lopen grote programma’s in de VS, China, Europa en ook India. Ook bedrijven als IBM, NVIDIA en Google investeren intussen zwaar in eigen systemen.” Tegen tickets van die schaal is het voor Nederlandse spelers lastig opboksen, ziet ook Bultink. QBlox breidde met een recente kapitaalinjectie van 26 miljoen euro (Invest-NL en het Franse Quantonation) de R&D en productontwikkeling stevig uit, maar de bedragen verbleken vaak bij wat er internationaal rondgaat. En dat terwijl het geld er wél is in Nederland, benadrukt Bultink: “Onze pensioenfondsen zijn wereldspelers, maar investeren relatief weinig in durfkapitaal. Er is dus kapitaal, maar te weinig durf en ja, dan vloeit geld naar Amerikaanse beurzen. Dat biedt de fonden weliswaar een veilig rendement op de korte termijn, maar voor Nederland is het op de lange termijn niet goed natuurlijk.”

Daarnaast helpt regelgeving ook niet altijd mee om Nederlandse spelers te laten schitteren op het wereldtoneel, zegt Bultink. Neem de exportregels, waarvan de uitvoering in Nederland volgens hem strenger is dan elders. En dan is er de Wet Vifo, de veiligheidstoets op investeringen in vitale en gevoelige technologie. “Ik snap het principe van die wet, maar de uitvoering maakt het bouwen aan een gezonde durfkapitaalmarkt moeilijk. Investeerders krijgen ingewikkelde processen over zich heen; je jaagt ze weg.”

Profileren
Juist daarom is een nationaal quantumprogramma als Quantum Delta NL belangrijk, meent Bultink. Een partij die knelpunten wegneemt, partijen verbindt, het ecosysteem aanjaagt, blijft nodig. Ook ná 2028 als de subsidie van het Nationale Groeifonds ‘op’ is. “We kunnen het ons niet permitteren stil te zitten; doen we dat wel, dan komt het toekomstige verdienvermogen van Nederland in gevaar.” Want nu de markt verschuift naar slimme specialisatie, liggen er grote economische kansen. “Zodra grote techpartijen als IBM, Google en Nvidia, specifieke delen kunnen kopen van een betrouwbare leverancier, doen ze dat.” Volgens Bultink is dat de richting van het veld: “Meer focussen op één deel van de stack en daar het beste in willen zijn. Liever meer inkopen en minder zelf ontwikkelen.”

De opdracht voor de overheid voor de periode na 2028 is dan ook helder, meent Bultink: “Versoepel en versnel de uitvoering (export-)regels en wet VIFO en verleng het nationale programma. En maak schaal mogelijk met instrumenten die echt werken voor verdere industriële ontwikkeling: grotere innovatieleningen, snel beschikbaar voor bedrijven die willen schalen. En blijf kiezen voor cruciale posities in de waardeketen. Alleen dan blijft Nederland onmisbaar op het wereldwijde quantumtoneel en laten we zien dat we meer kunnen voortbrengen dan één ASML.”

On 29 October 2025 we’ll be voting on all sorts of things, but rarely on this: will we build the quantum future here, or end up buying it elsewhere later? It’s not a topic for the campaign trail, but it is for the Netherlands’ long-term horizon. Today, in part two of the QDNL series “The State of Quantum,” Qblox founder Niels Bultink explains why quantum matters so much for the Netherlands. “Over the next thirty years, the Netherlands can produce ten new ASMLs. As a country, we must seize that opportunity.”

Quantum computers capture the imagination, think of them as extremely powerful calculators that will perform certain tasks many times faster than today’s computers. That won’t be tomorrow, warns Niels Bultink. “Applications with real economic value are still five to eight years away. To get there, quantum computers have to become much larger: from hundreds to hundreds of thousands, and ultimately millions, of qubits.”

Qblox doesn’t build the entire machine, but it does build a crucial piece: the layer that controls the quantum bits. It supplies the control stack, smart hardware and software that drive qubits with extreme precision. Without that layer, there’s no music. Having started at QuTech (the TU Delft and TNO collaboration), Qblox now delivers to top institutions like the Barcelona Supercomputing Center, MIT, Chalmers, and Oxford Quantum Circuits. “From our Dutch and U.S. offices, we now serve about 160 customers worldwide, from universities to Big Tech. For many people, quantum is still a promise on paper; for us it’s a tangible product that we trade every day.”

Niche
 While some tech giants want to build everything themselves, Qblox has deliberately chosen to perfect a single part of the chain and use that to build a strong position in this new value chain. And this “value-chain mindset” turns out to be something typically Dutch. In recent years, a chain has emerged around the TU Delft campus with companies that make, test, and measure chips, build interconnects, and provide control systems. QuantWare builds superconducting processors, QuiX Quantum excels in photonics, Single Quantum supplies detectors, and OrangeQS tests chips at scale. The result is a broad and deep ecosystem that is setting the pace internationally. “Even at companies like IBM and NVIDIA, the quantum teams are still relatively small,” says Bultink. “Everyone has to choose: what do you build yourself, and what do you buy in?”

And it’s precisely those questions that the Netherlands is well placed to answer, Bultink believes. “Many people don’t realize how much is already happening here around quantum and innovation, from processors and photonics to detection, testing, and control, within a single ecosystem around Delft, with a national organization like Quantum Delta NL driving it. At this scale, that’s truly unique. But look also at a company like ASML. It’s the ultimate proof that the Netherlands can create one of the most valuable companies in the world. And there can be many more if we now build on that foundation and prepare for a reality in which the quantum computer truly plays a role in our society.”

Boldness and courage
 But that requires courage and scale, from investors, companies, and government. The next step in the quantum revolution, moving from hundreds to hundreds of thousands and later millions of qubits, is expensive, because everything has to grow at once: chips, control, cooling, cabling, and software. Only above that threshold do applications come into view: developing new materials and medicines faster, optimizing logistics, and securing communications more effectively.

With that perspective, it’s no surprise that governments around the world are investing heavily in quantum right now. “There are large programs in the U.S., China, Europe, and also India. Companies like IBM, NVIDIA, and Google are also investing heavily in their own systems.” Competing with budgets of that scale is difficult for Dutch players, Bultink acknowledges. With a recent capital injection of €26 million (Invest-NL and France’s Quantonation), Qblox has significantly expanded R&D and product development, but those amounts often pale in comparison to what circulates internationally. And yet the money does exist in the Netherlands, Bultink emphasizes: “Our pension funds are global players, but they invest relatively little in venture capital. So there is capital, but too little risk appetite and yes, then money flows to U.S. stock markets. That may offer a safe short-term return for the funds, but for the Netherlands it isn’t good in the long term.”

Regulation also doesn’t always help Dutch players shine on the world stage, Bultink says. Take export rules, which he says are enforced more strictly in the Netherlands than elsewhere. And then there’s the Vifo Act, the security screening for investments in vital and sensitive technology. “I understand the principle of the law, but the way it’s implemented makes it hard to build a healthy venture-capital market. Investors face complicated processes, you drive them away.”

Positioning
 That’s precisely why a national quantum program like Quantum Delta NL is important, Bultink believes. A party that removes bottlenecks, connects stakeholders, and energizes the ecosystem remains necessary, even after 2028, when the National Growth Fund subsidy has been used up. “We can’t afford to sit still; if we do, we jeopardize the Netherlands’ future earning power.” Now that the market is shifting toward smart specialization, major economic opportunities are emerging. “As soon as big tech players like IBM, Google, and NVIDIA can buy specific parts from a reliable supplier, they will.” According to Bultink, that’s the direction of the field: “Focus more on one part of the stack and aim to be the best at it. Better to buy more in and develop less yourself.”

The task for the government for the period after 2028 is therefore clear, Bultink says: “Simplify and speed up the implementation of (export) rules and the Vifo Act, and extend the national program. And enable scale with tools that truly work for further industrial development: larger innovation loans, quickly available for companies that want to scale. And keep choosing crucial positions in the value chain. Only then will the Netherlands remain indispensable on the global quantum stage, and we’ll show that we can produce more than just one ASML.”