Op 29 oktober 2025 stemmen we over van alles en nog wat, maar zelden over dit: bouwen we de quantumtoekomst hier, of kopen we die straks elders? Het is geen onderwerp voor het campagnedebat, wél voor Nederland op de lange termijn. Philippe Bouyer, bestuursvoorzitter van Quantum Delta NL, zegt het onomwonden: “Je kunt toekijken tot anderen het voor je bepalen. Of je kiest ervoor het hier te maken, met onze mensen en bedrijven.”

Bouyer (Fransman, maar met ‘een Nederlandse vrouw') is van origine natuurkundige, opgeleid als ingenieur, gepromoveerd onder een Nobelprijswinnaar, gevormd door pure nieuwsgierigheid naar hoe de wereld werkt. Juist dat maakt hem een nuchtere pleitbezorger: hij kent de “spooky” reputatie van quantumfysica, maar ziet vooral wat het al oplevert en nog kan opleveren. “Ik begon in de wetenschap uit nieuwsgierigheid,” zegt hij. “Maar nu zie je technologie met echte toepassingen. Het is fascinerend om in een veld te werken waarin je onderdeel bent van iets groots.”

Want quantum is allang geen theorie uit het lab meer. Het is dagelijkse kost. Lasers voor glasvezel, leds voor zuinige schermen, chips voor je telefoon: allemaal dankzij quantum. Nu rolt de tweede golf binnen, met toepassingen buiten het lab, van fabrieksvloer tot ziekenhuis en cybersecurity.

De eerste tekenen daarvan zijn al zichtbaar. In de Rotterdamse haven draait bijvoorbeeld al een quantumveilige verbinding.  In de zorg behoren MRI-scans tot de succesvolste toepassingen van de quantumfysica in het dagelijks leven. De volgende generatie quantumsensoren zal ze nog scherper maken, wat leidt tot snellere diagnoses en gerichtere behandelingen.  Bouyer: “Je krijgt niet elke dag een MRI, maar áls het gebeurt, merk je de impact van kwantum al: minder onnodige ingrepen en preciezere zorg.” Zelfs in je broekzak zit quantum eraan te komen; telefoons met quantum-randomgetalgeneratoren om de beveiliging te verbeteren zijn al op de markt.

Intussen vreet AI rekenkracht. Je kunt dat even opvangen met nóg een datacentrum en nóg een rij servers, maar ergens houdt het op. Daarom werken onderzoekers aan de eerste generatie quantumcomputers, machines die bij bepaalde problemen sprongen maken waar klassieke computers niet bij komen. Het komt sneller dan we denken, al wil Bouyer geen orakel spelen: “Vijf jaar geleden dacht men dat “perfecte qubits” nog zeker een decennium weg waren; een jaar later volgde een doorbraak, waardoor de horizon ineens dichterbij kwam. Met andere woorden: voorspellen blijft lastig, maar de lijn is duidelijk, van lab naar steeds meer tastbare toepassingen.”

Nederland loopt voorop
De impact zal hoe dan ook enorm zijn. Tegen 2035 leveren de drie pijlers van quantum, computers, communicatie en sensoren,samen naar verwachting zo’n 97 miljard dollar op (circa 83 miljard euro). Groter dan 3D-printen. In Nederland zie je dezelfde lijn: richting 2040 kan quantumtechnologie naar schatting 8.000 – 18.000 banen opleveren. En via programma’s en partnerschappen kan Quantum Delta NL €1,5 – 2,5 miljard aan economische impact losmaken in heel Nederland.

Niet in de laatste plaats omdat Nederland zo goed voorgesorteerd is. “Nederland was een van de eerste landen die quantum echt serieus namen”,  zegt Bouyer. Dat leidde tot Quantum Delta NL (QDNL), de organisatie die universiteiten, onderzoeksinstellingen, start-ups, grotere industrie en overheden met elkaar verbindt. In 2021 voegde het Nationaal Groeifonds €615 miljoen toe om te versnellen. En versnellen deed het, onder andere met House of Quantum, bedoeld om uit te groeien tot ’s werelds eerste nationale quantumcampus. Bouyer: “Samen met onze internationale partners hebben we een netwerk van Houses of Quantum opgezet waar bedrijven, beleidsmakers en wetenschappers elkaar ontmoeten en samenwerken.”

Maar de voorsprong is niet alleen organisatorisch. In 2015 werd in Delft de loophole-vrije Bell-test gehaald; vorig jaar is quantuminformatie geteleporteerd tussen niet-aangrenzende netwerkknopen, precies de stap die het quantuminternet van papier naar praktijk tilt. 

En de inspanningen betalen zich uit. In een paar jaar tijd ontstonden meer dan dertig start-ups, goed voor zo’n 735 banen (direct en indirect) en ongeveer 160 miljoen euro aan investeringen uit binnen- en buitenland.“We horen bij de koplopers, met bedrijven die tot de besten ter wereld behoren en die de rest nodig heeft om vooruit te komen”, zegt Bouyer.

En dat móét ook, want internationaal gaat het hard. “In China hebben we het over tientallen miljarden aan overheidsinvesteringen,” zegt hij. “In de VS zie je een enorme kapitaalkracht van private investeerders.” Het Europese antwoord is de krachten bundelen, met Frankrijk en Duitsland voorop, en Nederland onder de koplopers, samen met landen als Denemarken en Finland.

De Nederlandse strategie is daarbij: focus. “We moeten kiezen waar we de beste willen zijn, uitblinken op een paar cruciale schakels in de waardeketen,” zegt Bouyer. “Het is een beetje zoals met ASML: zonder ASML heb je geen chips.”

Overheid
We racen dus mee in de kopgroep, en dat is belangrijk, aldus Bouyer. “China zal niet stoppen de VS ook niet”,  zegt Bouyer. “En wij moeten dat dus ook niet doen.” Het is geen dreigement, eerder een nuchtere constatering: als we nu verslappen, schuiven we door naar de bijrijdersstoel. “Dan krijgen we de goederen wel,” zegt hij, “maar worden we afhankelijk van die landen voor onze toekomst.”

En juist daarom is voorspelbaar beleid geen luxe maar noodzaak. Toch staat juist dat even op de toch, aangezien het Nederlandse quantumprogramma dat via het Nationaal Groeifonds loopt, nog maar tot eind 2028 duurt. “Alles moet vóór die tijd gestart en geïnitieerd zijn,” zegt Bouyer. Dáárna beslist vervolgbeleid of we echt doorgroeien: van start-up naar industrie, van losse labs naar fabricagecapaciteit, van proefopstelling naar productie. Dat is geen abstractie, maar de voorwaarde om bedrijven hier te laten schalen in plaats van elders.

Zijn boodschap aan Den Haag is dan ook simpel: laat het ecosysteem dóórgroeien. Zorg voor tempo en ruimte, zodat een start-up niet strandt op huisvesting en een scale-up niet wegtrekt omdat de aansluiting ontbreekt. Maak het pad van lab naar productie korter, met gebouwen en faciliteiten die er op tijd staan. En houd de blik omhoog: we moeten zó aantrekkelijk zijn dat ook de allergrootsten hier willen landen. “We willen dat Nvidia hierheen komt, gewoon omdat wij de beste plek hebben, de beste faciliteiten, de beste bedrijven en de beste mensen.”

Dat vraagt durf om langjarig te investeren, zelfs als de energierekening piept en kraakt. “Je kunt zeggen: stop met investeren in kennis en innovatie en steek het geld in meer wegen of huizen. Aan het eind heb je dan meer wegen of huizen ja… maar geen banen.” Investeren in quantum is geen luxeproject, maar een gedurfde inzet op werkgelegenheid, veiligheid en strategische autonomie.

De vraag is niet óf we meegaan, maar waar we bouwen, met wie, en wanneer. Het antwoord van Bouyer is kort: maak het hier.

On 29 October 2025 we’ll vote on many things, but rarely on this: will we build the quantum future here, or buy it elsewhere later? It’s not a campaign soundbite; it is a long-term question for the Netherlands. Philippe Bouyer, chairman of Quantum Delta NL, puts it plainly: “You can wait until others decide for you. Or you choose to make it here with our people and companies.”

Bouyer - a French physicist with “a Dutch wife” - was trained as an engineer, earned a PhD under a Nobel laureate and started out driven by curiosity. He knows quantum’s “spooky” image, but mostly sees what it already delivers and what’s next. “I started in science out of curiosity”, he says. “But now you see technology with real applications. It’s fascinating to work in a field where you’re part of something big.”

Because quantum is no longer just a lab theory. It’s already in everyday life: lasers for fiber-optic internet, LEDs for efficient screens, chips in your phone, all thanks to quantum physics. Now the second wave is rolling in, with applications beyond the lab, from factory floors to hospitals and cybersecurity.

The signs are here. The Port of Rotterdam runs already a quantum-secure link. In healthcare, MRI scans are one of the most successful applications of quantum physics in everyday life. The next generation of quantum sensors will make them even sharper, leading to faster diagnosis and more targeted treatment. Bouyer. “You don’t get an MRI every day, but if you do, you already feel quantum’s impact: fewer unnecessary procedures, more precise care.” Quantum is even heading for your pocket: phones with quantum random-number generators to improve security are already on the market.

Meanwhile AI devours compute. Another data center buys time, but only so much. That’s why researchers are building first-generation quantum computers: machines that leap on problems where classical systems stall. It’s arriving faster than many expected, though Bouyer won’t play oracle: “Five years ago, people thought ‘perfect qubits’ were at least a decade away; a year later there was a breakthrough and the horizon moved closer. Forecasting is hard, but the direction is clear, from lab to increasingly tangible applications.”

The Netherlands is ahead
The impact will be huge. By 2035, quantum’s three pillars -computing, communications and sensing- are expected to generate about $97 billion (roughly €83 billion) worldwide, larger than 3D printing. The Dutch trajectory mirrors that: by 2040, quantum tech could create 8,000–18,000 jobs and through its programs and partnerships, Quantum Delta NL could unlock €1.5–2.5 billion in economic impact across the Netherlands.

That’s because the Netherlands is well positioned. “The Netherlands was one of the first countries to take quantum truly seriously”, says Bouyer. That led to Quantum Delta NL (QDNL), the organization stitching together universities, research organizations, start-ups, larger industry and government. In 2021, the National Growth Fund added €615 million to accelerate. And accelerate it did, among other things with House of Quantum, designed to grow into the world’s first national quantum campus. Bouyer: “Together with our international partners, we set up a network of Houses of Quantum where companies, policymakers and scientists meet and work together.”

The lead isn’t just organizational. In 2015, Delft achieved the loophole-free Bell test; last year, quantum information was teleported between non-adjacent network nodes, the kind of step that moves a quantum internet from paper to practice.

The efforts are paying off: 30+ start-ups, 735+ jobs (direct and indirect) and €160 million in investments from home and abroad. “We’re among the frontrunners with companies that are among the best in the world, and that others need to move forward”, says Bouyer.

And we have to be. “In China we’re talking about tens of billions in public investment,” he says. “In the US you see enormous firepower from private investors.” Europe’s answer is to pool strength, France and Germany in the lead, with the Netherlands among the frontrunners, alongside other countries like Denmark and Finland.

“We’re not alone: in Europe we can add up our efforts and compete at the level of China or the US.”

The Dutch strategy is focus. “We have to choose where we want to be the best, excel in a few crucial links in the value chain,” Bouyer says. “It’s a bit like ASML: without ASML you don’t have chips.”

Policy
We’re racing with the leaders and that matters, Bouyer argues. “China will not stop; neither will the US. If we ease off now, we slide into the passenger seat. We’ll still get the goods then, but we’ll be dependent on those countries for our future.”

In that context, predictable policy isn’t a luxury, it’s the lever. But it’s at risk. The Dutch quantum program funded through the National Growth Fund runs until the end of 2028. “Everything must be started and initiated before then”, says Bouyer. What happens after decides whether we truly scale: from start-up to industry, from scattered labs to fabrication capacity, from prototypes to production. That’s the condition for scaling companies here rather than watching them leave.

Bouyer’s message to The Hague is therefore simple: let the ecosystem keep growing. Keep pace and provide room, so a start-up doesn’t run aground on real estate, and a scale-up doesn’t leave because the grid connection isn’t there. Shorten the path from lab to production, with buildings and facilities ready on time. And keep our eyes up: be so attractive that the biggest players want to land here. “We want Nvidia to come here, because we have the best place, the best facilities, the best companies and the best people.”

That why there is a need to invest for the long term, even when energy bills are biting. “You could say: stop investing in knowledge and innovation and spend the money on more roads or houses. In the end you’ll have more roads or houses yes… but no jobs.” Investing in quantum isn’t a luxury project; it’s a bold drive on jobs, security and strategic autonomy.

The question isn’t whether we join the ride, but where we build, with whom, and when. Bouyer’s answer is short: make it here.